Hoe motiveer je kinderen om te lezen? Of: waarom je dat beter niet doet.

'Weet je wat mij opvalt bij jullie thuis?' zegt de buurvrouw. 'Dat er overal boeken liggen.'

Ik kijk haar aan. Verbaasd. 

Niet omdat het beeld mij vreemd is, van die woekerende boeken, maar omdat het haar is opgevallen.

'Ik zei het nog tegen een vriendin vorige week' zegt ze, 'de buren hebben het makkelijk, ze lezen boeken.'

Wij lezen boeken, dat is waar. Gulzig en onafgebroken. Wij weten zelfs niet dat er mensen bestaan die dat niet doen. Of wacht, dat weten we wel, maar we weten niet zo goed wat die mensen dan wel doen.

Het is een interessant, maar ongewenst effect als mensen denken dat wij intellectueel zijn omdat we lezen. Terwijl wij vooral lezen omdat we er helemaal in op kunnen gaan. Gisteren was ik een vierenzestigjarige Amerikaan die in Vermont het Batton Pond overzwemt. En vorige week een onrustig spokende ziel die op het kerkhof een president ontmoet. Dankzij romans leef ik vele levens in mijn ene kleine leven.

Ik hou niet van dat neus-in-de-lucht-gedoe, dus de voordelen van boeken lezen mag je zelf bedenken. Dat het je meer empatisch maakt, omdat romans je inzicht geven in wat anderen voelen. Misschien is dat waar. Maar misschien doen films dat ook. Dat boeken lezen je woordenschat uitbreidt, je vermogen om teksten te begrijpen vergroot, je schrijfvaardigheden versterkt. Wellicht is dat ook waar. Maar de krant heeft waarschijnlijk evenveel effect. 

Het is gewoon dat boeken mij helpen om te leven. En dat is ook wat ik mijn kinderen gun.

Hoe ik van mijn kinderen lezers probeer te maken?

• Door overal boeken te hebben. Zoals de fruitmand op tafel staat (en de snoep in een hoge kast zit), zo liggen er overal boeken binnen handbereik. De weg van de minste weerstand, ik maak het pad makkelijk. 
• Door naar de bibliotheek te gaan, elke week, en elk kind dat met mij mee is schijnbaar toevallig binnen te lokken. Ik moet nog even, boeken zoeken. Snuister jij maar wat rond.
• Door boeken cadeau te geven die ik bij hun levensfase en persoonlijkheid vind passen (met hulp van de onafhankelijke boekhandel). Maar tegelijk door mijn kinderen alles te laten lezen wat ze willen. Van Kiekeboe over Agatha Christie naar de Hobbit. 
• Door zelf veel te lezen. Door zelf alles te lezen waar ik zin in heb. Geen oordeel. Geen literatuur met grote L. Gewoon leesplezier. 
• Door schermtijd te beperken en een schermloze dag in te bouwen. Verplichte verveling, verplicht zoeken naar ander engagement.

Maar ik zeg nooit dat mijn koters moeten lezen. En ik zeg nooit wat ze moeten lezen. Of dat ze beter wat meer zouden lezen. 

Lezen, dat is als ademen, daar mag je niet teveel mee prutsen.

Istanbul, Turkije, op een snikhete avond in juli, we zijn net geland.

'Ga jij maar alvast de noodzakelijkste dingen kopen' zegt mijn man, voor hij naar de vliegtuigmaatschappij belt om onze verloren geraakte bagage te lokaliseren.

Hij denkt aan een tandenborstel. Ik kom terug met enkele boeken. Uiteraard.