Intuïtie. De kracht van weten zonder te weten.

Als mens zijn we in staat tot buitengewone sprongen van inzicht en intuïtie, schrijft Malcolm Gladwell. En vaak is dat helemaal niet zo verwonderlijk en onverklaarbaar. 

Zoals de belastingcontroleur na jaren werkervaring voelt of een dossier stinkt of niet. En de buitenwipper voelt wie hij uit de rij moet halen en controleren. Net als de leerkracht die voelt dat er iets scheelt met een kind. 

Je wéét het gewoon, nog voor je het onder woorden kan brengen.

Sterker nog, als je te snel probeert om er woorden aan te geven, ontglipt het je, dat intuïtieve weten. Bij een logisch probleem is dat niet zo, dan wordt ons vermogen om een antwoord te bedenken niet aangetast door het feit dat we de situatie proberen uit te leggen. Maar problemen die een flits van inzicht vereisen, die gehoorzamen aan andere wetten. Als je uitgebreid gaat nadenken of woorden en redenen zoekt, tast dat je vaardigheid juist aan.

Probeer je buikgevoel dus niet onmiddellijk uit te leggen, misschien kan je die intuïtie alleen effectief gebruiken als je het niet-weten tolereert. 

Oké. Durf ik dan brutaalweg beweren dat ik intuïtief vaak weet wat er speelt bij mensen? Niet omdat ik telepathisch begaafd ben. Wellicht wél omdat ik al jaren mensen bestudeer, in boeken en in het echt. En misschien pik ik daardoor extra veel signalen op, non-verbale bijvoorbeeld, of hele kleine haast onzichtbare. Maar het is ook omdat ik alle aangeboden informatie accepteer: ik laat het binnen en ik kijk er nieuwsgierig naar.

Er is iets met haar en haar man. Zij is zwanger of zou dat graag willen zijn. Hij draagt een groot recent verdriet. 

En hé, dat is dus niet eens zo gek. Ook verpleegkundigen in de ambulance doen het, omdat er geen tijd is om uitgebreid te onderzoeken wat er aan de hand is. Kunsthandelaren doen het, om snel in te schatten of iets echt is of een vervalsing. En psycholoog John Gottman doet het: als hij een gesprek van een uur tussen man en vrouw analyseert, kan hij voor 95% nauwkeurig voorspellen of het koppel over vijftien jaar nog getrouwd zal zijn. Vijfennegentig procent nauwkeurigheid! Een uur slechts! Hoe kun je in zo'n korte tijd de nodige gegevens voor een gegrond oordeel verzamelen?

Door alleen naar die gegevens te kijken die nodig zijn. Door alleen die patronen te observeren waarvan je uit ervaring weet dat ze van belang zijn. Selectieve informatiereductie heet dat.

Het uitziften van de situatie die zich aan ons voordoet en het weggooien van alles wat irrelevant is, terwijl we onze aandacht richten op wat werkelijk van belang is. Het is een feit dat ons onbewuste hier echt goed in is, zelfs zo goed dat het werken met gereduceerde informatie vaak een beter antwoord oplevert dan bedachtzamere en grondiger manieren van denken. (Malcolm Gladwell, Blink)

Maar dat betekent niet dat we klakkeloos op dat onbewuste denken mogen varen. Want soms missen we belangrijke informatie, juist omdát we op iets anders gericht zijn. Of we botsen op onze ingebakken vooroordelen, die veel heftiger zijn dat wij graag zouden willen. 

Het is zaak om aan die eerste intuïtieve flits van inzicht iets toe te voegen. Nieuwsgierigheid bijvoorbeeld, openheid voor het onverwachte. En inzicht in de subtiele indrukken die ons leiden en soms misleiden. Je kan het dus oefenen, je intuïtief vermogen. En je kan er minder slordig mee omspringen, door er vaker naar te luisteren en door te observeren wanneer het effectief is en wanneer je de bal misslaat. 

We weten niet waar onze eerste indrukken vandaan komen, of we weten niet precies wat ze inhouden en daarom hebben we vaak niet door hoe broos ze zijn. Als we ons vermogen tot dit snellere denkwerk serieus nemen, kunnen we maatregelen nemen om te waarborgen dat onze eerste indrukken zo goed mogelijk zijn. We kunnen de kracht van ons onbewuste zien als iets om te koesteren, te beheersen en te cultiveren - in plaats van als magie. (Malcolm Gladwell, Blink)